Organisatie

Een klas kan vallen en staan met een goede organisatie. Waar leg je, je boeken? Hoe maak je leerstof inzichtelijk voor kinderen? Hieronder wat handige tips, die in veel klassen gebruikt worden.
Veel succes met het zoeken en inpassen van de tips die bij jouw lesgeven en lokaal passen!
Voor specifieke organisatietips bij kleuters, zie organisatie onder het kopje 1/2. Of klik hier; organisatie groep 1/2.

Regels
Stilte teken
Een klas vol met werkende overleggende kinderen. Hoe krijg je deze snel en gemakkelijk stil? Daar zijn verschillende manieren voor. Het gemakkelijkste is om een teken/signaal af te spreken, waarop alle kinderen stil moeten zijn.
Hieronder enkele suggesties:

Hand opsteken; klap een keer in je handen en steek je hand omhoog. De kinderen moeten dan hun hand ook in de lucht steken en stil zijn. Eventueel kan de andere hand als een vinger voor de mond.
Vinger voor je mond, andere hand aan je oor. Dit betekent ik luister en ben stil.
Klapritme op de tafel en in de handen (denk aan We Will Rock you); zodra de kinderen dit horen moeten ze stil worden en het rimte mee klappen. Als de juf stopt, stoppen de kinderen ook.
Een belletje/ander geluid laten horen; als de kinderen dit geluid horen moeten ze stil worden. Denk bijvoorbeeld aan een triangel/koebelletjes.
Van je klip klap klop, steek je handen op, leg je handen neer en werk niet meer.

Formuleren van regels
Als je klassenregels gaat maken is het gemakkelijk om deze vooraf te maken en 'negatief' op te stellen. Niet doen!
De klas is van jou en de kinderen samen. Stel daarom samen een aantal (bijvoorbeeld 5) belangrijkste klassenafspraken op. Formuleer deze positief.
Enkele voorbeelden:

Als wij en vraag hebben steken wij onze vinger op.
Wij respecteren elkaar.
Rustig lopen in de klas, dan is iedereen weer in zijn sas.
Ruzie maken is niet fijn, we willen allemaal vriendjes zijn.
Steek je vinger op zonder te praten, houd dat goed in de gaten.
Ik houd mijn mond als er niets aardigs uit komt.
Er is er maar één die praat, zodat alles beter gaat.
In de rij twee aan twee, zo kunnen wij met de juffrouw mee.
Zitten, zitten op de billen, dat is wat wij willen!

Beloningsystemen
Beloningssystemen heb je in verschillende soorten en maten. Je hebt individuele beloningssystemen en je hebt groepsbeloningsystemen.
Hieronder enkele ideetjes:

Stickerkaart; geef de kinderen de mogelijkheid om stickers te verdienen. Geef vooraf duidelijk aan wanneer ze een sticker kunnen verdienen. Bespreek ook samen of dit gelukt is.
Grabbelbak; geef de kinderen de kans om 10 of 20 stickers te verdienen. Als ze het benodigde aantal stickers hebben verdiend, mogen ze grabbelen in de klassengrabbelbak Succes verzekerd, ieder kind houdt van een kadootje! Dit hoeven trouwens geen kostbare dingen te zijn; grappige gummetjes, knikkers, dingen die jij bij supermarkten spaart, het maakt niet uit wat, kinderen zijn dol op dit soort prullaria!
Smileys; laat de klas een aantal smileys verdienen. Laat de kinderen vooraf een passende beloning bedenken. Bijv. bij 20 smileys gaan we picknicken, film kijken, extra tekenles, enz.. De kinderen zullen hard willen werken voor hun beloning!

Op zoek naar een leuke, overzichtelijke beloningskaart? Kijk eens op de volgende site, hier vind je veel verschillende kaarten: http://www.jufmaike.nl/category/lesmateriaal/klassenmanagement/

Wat wel erg goed werkt, is om de afspraken/regel te noteren. Bijvoorbeeld op het bord of het kaartje (indien individueel). Denk daarbij wel aan om alles positief te formuleren. Dus niet 'Ik wiebel niet meer op mijn stoel', maar 'Ik zit stil'.
Wat ook erg goed werkt, vooral als je maar even in een klas bent. Zijn spelkaartjes. Maak een bak vol met leuke, simpele en korte spelletjes. Laat de kinderen een kaartje grabbelen en voer het spelletje uit. Super beloning, maar ook leuk als tussendoortje tussen de lessen. Na even lekker wat ontspanning kun je weer hard aan de slag!
Een goede site hiervoor: http://www.onderwijsmaakjesamen.nl

Inrichting van de klas
De inrichting van een klas is voor iedereen persoonlijk en vaak een afspiegeling van de persoonlijkheid van een leerkracht, Een leerkracht die van regels en orde houdt heeft vaak alles extra gestructureerd en een leerkracht minder van vaste regels houdt heeft vaak een wat lossere indeling van de klas. Bedenk voor jezelf goed wat werkbaar voor jou en de kinderen is. Heb je veel autisten in de klas? Dan is het erg fijn om veel gestructureerd te doen. Heb je een gezellige 'doorsnee' groep? Dan kan een lossere indeling ook prima.

Meubiliar
Er zijn verschillende manieren voor het plaatsen van de tafels in de klas:
- Groepjes van 4 of 6 kinderen
- Twee aan twee
- U-vormen

Verschillende groeperingsvormen

Elke vorm heeft zo zijn voor- en nadelen. De indeling van je klas wordt ook grotedeels bepaald door de manier van lesgeven en de kinderen. Vind je het belangrijk dat kinderen veel en snel kunnen samenwerken? Dan zijn groepjes van 4/6 gemakkelijk. Zijn de kinderen snel afgeleid door elkaar? Dan kan twee aan twee heel gemakkelijk werken.
Wat ook prima gaat is een combinatie van verschillende vormen door elkaar. Zie bovenstaande tekening voor een praktijksituatie die ik tegenkwam in een groep 3.

Werkplekken:
Soms vinden kinderen het fijn om even rustig zelfstandig te werken. Om kinderen die kans te geven kun je werkplekken creëren. Om de plek extra rustig te maken, kun je er schotjes omheen plaatsen en koptelefoons bij hangen. Zo kunnen kinderen zich echt even afsluiten van de omgeving en zich concentreren op hun werk.

Computers:
Kinderen kunnen erg snel afgeleid worden door de computers en de geluiden daarvan. Verstandig is om de
computers in een rustige hoek te zetten waar ze zichtbaar zijn voor jou als leerkracht, maar niet direct voor de kinderen. Op deze manier kan er achter de computers rustig gewerkt worden en kun je er als leerkracht op toe zien dat er gewerkt wordt met de educatieve programma's.

Prikbord:
Altijd handig in de klas is een groot prikbord. Je kunt een prikbord voor verschillende dingen inzetten.

Je kunt er de werkjes van de kinderen ophangen.
Je kunt er een 'leer-bord' van maken; hang er wekelijks de spellingregel op met bijpassende woorden, maak een woordenschat muur of hang er de doelen van de week (met voorbeelden).

Je kunt er een 'herinneringsbord' van maken. Van elke bijzondere gebeurtenis in de klas hang je een foto op het bord. Altijd leuk om naar terug te kijken en het houdt een positief gevoel vast.

Een woordenschat-prikbord

Leeshoek
Lezen is belangrijk voor kinderen. Het plezier in lezen krijgen en behouden ook. Een mooie 'boekenkast' ingericht met vele verschillende boeken, met daarbij een leeshoek kan voor de kinderen net dat beetje extra brengen. Want zeg nu zelf, lezen is toch leuker als je dat in een relax hoekje met kussen/bankje kan doen i.p.v. aan tafel rechtop?
De volgende foto's komen uit de klas van Tim Geers (http://timgearz.site90.com/)

titel bij foto

Uitdagende boekenkast met daarachter een heerlijk leeshoekje.

Handigheidjes
Er zijn tal van onhandigheden/ergernissen die een les in de weg kunnen staan. Hieronder enkele mogelijke 'ergernissen' , met een passende oplossing.

Ergenis nummer 1: Potloden slijpen
Vaak moeten kinderen hun potlood nog even slijpen, voordat ze kunnen beginnen aan hun werk/dictee/toets. Erg onhandig als je wilt beginnen met je les.
Deze ergernis kun je oplossen door in de klas 2 bakjes neer te zetten. 1 met geslepen potloden en 1 met botte potloden. Zodra een kind een geslepen potlood nodig heeft legt hij zijn oude potlood in het bakje met botte potloden en pakt een ander geslepen potlood.
Voor degene die nu denken; onee nu moet ik alles gaan slijpen! Maak van het slijpen van de potloden een taak van de weekbeurt.

Ergernis 2: Gum/blokje kwijt
Hoe vaak raken kinderen hun gum en (zelfstandigwerk)blokjes niet kwijt? Zet op alle blokjes gummen/blokjes namen of eventueel een nummer. In het geval van een nummer; hang in de klas een lijst waarop staat wie welk nummer heeft. Mocht een kind dan zijn blokje/gum kwijt raken, dan weet het kind die het blokje vindt van wie het is. Zo kunnen eigendommen gemakkelijk teruggeven worden.
Voor het geval een kind langer zijn gum/blokje kwijt is, maak een leenbakje met gummen en blokjes. Zet hier duidelijk een L van leen op. Zo hebben ze tijdelijk een blokje/gum tot hun eigen blokje/gum weer boven water komt.

Ergernis 3: Computerleed
Vaak is de computer een gewilde werkplek van kinderen. En tja iets wat schaars is met vele delen wil niet altijd even goed gaan! Om te voorkomen dat vaak dezelfde kinderen aan de computer zitten en andere nooit, kun je de groep verdelen per computer. Op elke computer hang je een lijstje met namen van kinderen die, die computer mogen gebruiken.
Tijdens zelfstandig werken kun je kinderen op volgorde van het lijstje aan het werk laten met de computer. Je kunt ze per taak laten werken of een kookwekkertje zetten met een bepaalde tijd. Zo kunnen alle kinderen werken met de computer. Om de volgende les te weten wie er aan de beurt was met de computer kun je de kinderen een wasknijper bij hun naam laten zetten. Het kind waar de wasknijper bij staat is als laatste aan de beurt geweest.

Ergenis 4: Post stress
Ojee, er moet van alles mee naar huis. Briefjes voor oudste, werkjes van kinderen en ga zo maar door. Om het enig zins overzichtelijk te houden en niet teveel te vergeten kun je elk kind zijn eigen postvakjes geven. Hierin kunnen de kinderen hun werkjes verzamelen en kunnen briefjes ingelegd worden (handig kun je tussen de middag/voor school al doen). Door 1 dag in de week af te spreken wanneer de kinderen de post mee naar huis nemen, weten de ouders wanneer ze hun kind een tasje mee moeten geven en wanneer ze alles kunnen verwachten. Einde poststress en snel nog even uitdelen! Bovendien zie je gemakkelijk wie zijn post vergeten is.

Ergenis 5: Uitdeelstress
Ojee, er moet weer uitgedeeld worden. Hoe zorg je dat dit zo snel mogelijk gaat, zodat er zo weinig mogelijk kostbare onderwijstijd verloren gaat? Maar per groepje een uitdeel/inleverbak. Zo kunnen de groepshoofden snel de schriftjes van hun groepsgenootjes pakken. Door ze ook weer open in te leveren per groepje liggen ze klaar om nagekeken te worden en snel uitgedeeld te worden de volgende dag.

Klassenmap
Je klassenmap is een van de belangrijkste documenten in de klas. Voor invallers is het fijn als je klassenmap op orde is en duidelijk.
Een klassenmap bevat (meestal) de volgende dingen (in een volgorde die voor jou werkbaar is):
1. Een inhoudsopgave; achter welk tabblad is welke informatie te vinden?
2. Een actuele plattegrond van de klas
3. Roosters; welke vakken worden er per dag gegeven? Van hoelaat tot hoelaat?
Gemakkelijk is ook, om in het rooster bijzondere organisatorische zaken te vermelden. Bijvoorbeeld:

Maandag
Tijd	Vak	Organisatie
8.45 - 9.00	Lezen	Flitsen met Bob, Carla en Mia Zelfstandig lezen uit biebboek
9.00 - 10.00	Rekenen	Verlengde instructie: Henk, Pieter, Janne, Sanne Compacters; Jan, Lisa, Marijke Blok ................ les................
10.00 - 10.15	Pauze	Surveilleren
10.15 - 10.45	Zelfstandig werken	Handelingsplannen: Isa, Henk en Nikki

4. Zorg; hierin kun je bijzonderheden over de kinderen kwijt. Welke kinderen zijn erg onzeker? Wie heeft er een speciale aanpak nodig? Raadzaam is, om dit overzicht niet langer dan 2 kantjes te maken. Voor invallers erg handig om vooraf door te nemen, zodat ze een beter beeld van de klas krijgen.
Achter dit tabblad kun je ook je handelingsplannen en groepsplannen kwijt.
Ook handig om te hebben; een overzicht van de kinderen met daarop hun medicatie (die genomen wordt op school) en eventuele allergieën.
5. Namenlijst; een lijst met daarop alle namen van de kinderen met telefoonnummers waarop hun ouders in geval van nood/ziekte te bereiken zijn.
Daarnaast is het handig om een overzicht van de oudste kinderen van het gezin te maken, voor het geval er post uitgedeeld wordt die alleen voor de oudste van het gezin is.
6. Regels; zowel de klassen als schoolregels.

Werkvormen
Er zijn verschillende werkvormen die je door de dag heen kunt gebruiken om op een leuke, afwisselende en leerzame manier met kinderen aan het werkt te zijn.

- Niveaulezen/duolezen; Verdeel de klas in groepjes van 2/3 kinderen met ongeveer hetzelfde leesniveau. Zorg voor een aantrekkelijke boekenkast met daarin van elk boek tenminste 3 exemplaren. De kinderen kiezen met hun groep een boek uit dat ze gezamenlijk gaan lezen. Tijdens het niveaulezen lezen de kinderen omstebeurt een halve of hele bladzijde aan de andere kinderen voor.

- Quiz van de week; Samen met de kinderen kijken wat jullie allemaal geleerd hebben afgelopen week? Dat kan met quiz van de week. Aan het einde van de week stel je de kinderen verschillende vragen over leerstof die, die week aan bod gekomen is. Je kunt de kinderen van alle vakken een vraag stellen, dus een rekenvraag, een taalvraag, maar ook een vraag over nieuws uit de natuur.
Om de kinderen gemotiveerd te houden kun je een puntentelling bijhouden. Het kind met de meeste punten aan het einde van jaar wint een prijs.
Om zowel de 'zwakkere' als de 'sterke' leerling even veel punten te laten verdienen kun je verschillende quizteams toepassen:
* Individueel; elk kind beantwoord voor zichzelf de vragen en kan zo zelf punten verdienen
* Duo's; de kinderen werken in duo's samen om de vragen te beantwoorden. Zo kun je als duo punten verdienen voor je eigen puntentotaal
* Als groep; de kinderen werken als groep samen om de vragen te beantwoorden. Zo kun je als groep punten verdienen voor je eigen puntentotaal.
Ook in quizvormen kun je variëren:
* Quiz op papier met meerkeuze
* Quiz op papier zonder meerkeuze
* Quiz op het digibord, waarbij de kinderen kort de bedenktijd krijgen om een antwoord te formuleren en dit met bordje omhoog te houden.
* Quiz op het digibord, waarbij de kinderen kort de bedenktijd krijgen om een antwoord te formuleren en dit op papier te zetten.
* En nog veel meer.......................................................
Kortom de mogelijkheden zijn enorm om aan het einde van de week terug te kijken op de lesstof of aan het begin van de nieuwe week, zodat de voorkennis weer geactiveerd wordt.

- Herinneringsboek;
Stelopdrachten zijn niet bij veel kinderen favoriet. Wil je op een leuke manier met stellen bezig zijn? Kijk dan eens bij groep 5/6 of 7/8 bij taal, onder herinneringsboek. Of klik hier.

Handigheidjes voor als er een invaller komt
Als er een invaller in jouw groep les komt geven, weet je dat alles anders loopt dan hoe je het zelf zou doen. De kinderen zijn drukker, materialen worden niet op dezelfde plek terug gelegd, ectr..
Weet dat een invaller altijd zijn/haar best doet om zo goed mogelijk in jouw klas in te vallen. Echter je kunt het de invaller een stuk gemakkelijker maken als de volgende zaken geregeld zijn of klaar liggen (indien je natuurlijk weet dat je vervangen wordt):
- Een actuele klassenplattegrond.
- Dagrooster met alles ingevuld (zie ook klassenmap)
- De benodigde methodes
- Kopieerbladen
- Naamkaartjes voor de kinderen

Invallers zullen 's ochtends veel tijd kwijt zijn met het voorbereiden van de lessen en het oriënteren op de klas en de leerlingen. Hoe meer er klaar ligt, hoe minder kostbare tijd er verloren gaat aan kleine organisatorische 'onhandigheden'.

Weektaken en klaarwerk
Verschillende scholen werken met weektaken. Werken met weektaken kan op allerlei verschillende manieren, afhankelijk van het doel wat je voor ogen hebt en de manier van werken op school.
Zoveel verschillende scholen, zoveel verschillende weektaken. Hieronder enkele basisprincipes die het overdenken waard zijn.
1. Bied de kinderen de gelegenheid om aan de weektaak te werken. Neem daar per dag bijvoorbeeld een half uur voor.
2. Benoem op de weektaak niet alleen wat af moet, maar ook wat het doel van de oefening is. Op deze manier weten de kinderen wat zij gaan leren en kunnen daar op reflecteren. Je maakt ze baas van hun eigen leerproces.
Bijvoorbeeld:
Doel: Ik oefen met het maken van + sommen tot 100 .
Werk: Rekenwerkblad 33.
3. Geef de kinderen de kans om zelf te bepalen wanneer ze een taak doen. Geef aan wanneer een bepaalde taak gedaan mag worden. Bijvoorbeeld op dinsdag, na de instructie.
4. Laat kinderen zelf ook werk nakijken. Zo krijgen zij direct feedback op het gemaakte werk.
5. Bespreek met de kinderen regelmatig hoe het werken met de weektaak gaat. Heb het dan niet over foute en goede antwoorden, maar over de manier van werken.
6. Zorg voor voldoende extra werk op de weektaak. Als de moet-taken klaar zijn, kunnen de kinderen zelf extra-werk kiezen. Dit extra-werk kan bestaan uit vakken en doelen die kinderen nog niet goed beheersen of een verdieping van een vak/doel.

Wat hulp nodig bij het maken van een weektaak of een weekplanning? Bekijk dan eens het volgende programma:
http://www.weektaak.com/

reageren | beoordelen | tell a friend | printen